موريانه ها
موريانهها بهصورت اجتماعي با تقسيم كار بين افراد طبقات مختلف، زندگي ميكنند. افراد اين طبقات از نظر ظاهر و رفتار متفاوت ميباشند و چرخهي زندگي پيچيدهاي را دارند. اين طبقات به مولدين بالغ، كارگرها و سربازها تقسيم ميشوند. مولدين بالغ به رنگ خرمايي روشن تا قهوهاي مايل به قرمز تا سياه متغير ميباشد. اندازهي حشرات كامل با بالها از 7/12 ميليمتر تا 4/25 ميليمتر ميباشد. از مشخصات ديگر چشمهاي كاملاً رشد يافته، بالهاي غشايي، دو جفت شاخك تسبيحي شكل و آروارههاي بالايي كه به وضوح قابل مشاهده هستند، ميباشند.
در طول زمانهاي خاصي از سال، موريانههاي بالدار، كلني را در گروههايي كه همان Swarmer ها هستند ترك ميكنند. در طول اين زمان حشرات كامل ممكن است به سمت نور جلب شوند. همانطور كه بالدارها (جنس نر و جنس ماده) روي زمين فرود ميآيند بالهاي آنها ميافتد و شروع به جستجوي محلي مناسب براي تأسيس كلني ميكنند.
جنسهاي نر از طريق بو يا فرمون به جنسهاي ماده جلب ميشوند و جنس ماده را تعقيب ميكنند. آنها با همديگر داخل چوب يا خاك مرطوب، كه به گونه بستگي دارد، وارد شده و اطاقكي را كه جفتگيري در آن صورت ميگيرد و ملكه در آنجا شروع به تخمگذاري ميكند را ايجاد ميكنند. هر سال از ميليونها بالداري كه پرواز ميكنند تنها درصد كمي از آنها (معمولاً كمتر از يك درصد) موفق به ايجاد كلني ميشوند.طبقهي كارگر از مهمترين طبقاتي هستند كه صاحبخانهها ميبينند و مسئوليت انجام كار داخل كلني را بهعهده دارند. كارگرها وظيفهي مراقبت از تخمها و افراد جوان، ساختن تونلهاي كلني و در صورت خراب شدن تعمير آنها، جمعآوري غذا، كمك به موريانههاي ديگر زماني كه آنها پوستاندازي يا رشد ميكنند و تيمار نمودن، تميز كردن و تهيهي غذا براي هملانهايهاي ديگر و يكديگر را برعهده دارند. اگر حملهاي بهوسيلهي مورچهها و يا موريانههاي خارجي صورت گيرد، كارگرها در دفاع از كلني به سربازها كمك ميكنند. فعاليت اصلي طبقه سرباز دفاع از كلني در برابر موريانههاي ديگر و مورچهها ميباشد. موريانهها براي دفاع از آروارههاي برآمدهي بزرگ خود استفاده ميكند.براي انتخاب روش مديريتي هر نوع موريانه تشخيص آنها مهم ميباشد. بنابراين جمعآوري نمونههايي از موريانههاي سرباز و در زمان ممكن موريانههاي بالدار مهم ميباشد. مورچههاي بالدار غالباً با موريانههاي بالدار اشتباه گرفته ميشوند اما براي تفكيك اين دو حشره چندين مشخصه وجود دارد كه با چشم قابل رؤيت ميباشد.
مورچهها دو جفت بال شفاف نامساوي دارند در حاليكه موريانهها چهار بال مساوي دارند كه معمولاً به سمت عقب روي بدن قرار ميگيرند. گاهي اوقات موريانهها را از آن جهت كه شبيه مورچهها بهنظر ميرسند بهعنوان مورچههاي سفيد ميشناسند .
در حال حاضر بیش از 2600 گونهی مختلف از موریانهها شناسایی شدهاند با این وجود همه این افراد متفاوت را میتوان در چهار گروه مشخص قرار دارد:
1) موریانههای چوب مرطوب
2) موریانههای چوب خشک
3) موریانههای زیرزمینی
4)موریانههای تپهساز یا لانه درختی
موریانههای چوب مرطوب پراکندگیشان خیلی محدود است. نام آنها از این واقعیت گرفته شده که آنها در چوب خیلی مرطوب بویژه کندهها و در ختان افتاده در کف جنگل زندگی و تغذیه میکنند. موریانههای چوب خشک در اکثر قارهها شایع هستند آنها نیاز به تماس با رطوبت یا خاک ندارند. موریانههای زیرزمینی در بسیاری از قسمتهای جهان فراوان هستند و گاهی اوقات چندین متر در عمق خاك زندگی و رشد و نمو میکنند.
. بعضی موریانههای زیرزمینی ممکن است لانهها را در روی درختان یا در محلهایی در بالای سطح خاک بسازنند. بالاخره بعضی از موریانههای تپهساز قادر به ساختن برجهای گلی به ارتفاع 8 متر یا بیشتر هستند تعداد و محل پراکندگی اغلب تپههای موریانه میتواند چشم اندازهای قابل توجهای عموماً درآفریقا، استرالیا، جنوب شرقی آسیا و قمستهایی از آمریکای جنوبی ایجادکنند. تپههاي موریانه در آمریکای شمالی یا اروپا یافت نمیشوند